5-րդ դասարան

Երկուշաբթի

14 փետրվարի

Գործնական քերականություն 5

Գոյականի տեսակները

179. Ա և Բ խմբի բառերի տարբերությունը  գտի´ր՝ ուշադրություն դարձնելով դրանց սկզբնատառերի գրությանը:

Ա. Հայր, տղամարդ, տղա, ուսուցիչ, վարիչ, վարչապետ, անգլիացի, պարսիկ, կին, տատ, իտալուհի, բժշկուհի,քար, վարդ, երկաթ, առյուծ, արջ:

Ընդհանուր հասարակ տրվող անուններ են։

Բ. Նաիրա, Արմեն Տիգրանյան, Տիգրան Մեծ, Չալանկ, Մարան, Աֆրիկա (մայր ցամաք), Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ (պետություն), Սևան, Արաքս, Նիագարա (ջրվեժ):

Հատուկ անուններ

18O. Նախորդ վարժության մեջ տրված ո՞ր գոյականներն են հասարակ և որո՞նք՝ հատուկ: Պատասխանդ պատճառաբանիր:

Ա խմբի բառերը հասարակ գոյականներ են,իսկ Բ խմբի բառերը՝ հատուկ գոյականներ են

181. Բացատրի´ր, թե —ցի ածանցով կազմված բառերը ո՞ր դեպքում են մեծատառով գրվում:

Մովսես Խորենացին գիր է առել մեր նախնիների մասին պատմող առասպելներն ու դարերի միջով հասցրել մեզ:
Գայլ Վահանը Ղազար Փարպեցու ամենասիրելի հերոսն է:
Առակներն ընտրված էին Վարդան Այգեկցու «Աղվեսագրքից»:
Գրիգոր Նարեկացու մասին մի ավանդույթ պատմում է, թե նա ինչպես է կյանք տվել ու թռցրել եփած աղավնիներին:
Անանիա Շիրակացին էլ յոթերորդ դարում է քննել տիեզերքը:

Մովսես Խորենացին, Անանիա Շիրակացին-ցի ածանցով կազմված բառերը գրվում են մեծատառով անվանումների ժամանակ։

182. Բացատրի՛ր, թե ընդգծված հատուկ գոյականները ի՞նչ բառերից են առաջացել:

Մեր բակի ամենաուրախ աղջիկը Շուշանն է:
Աշոտ Երկաթի մասին նոր գիրք եմ ուզում կարդալ:
Ամբողջ պատմության մեջ Ձախորդ Փանոսը ոչ մի անգամ մեղավոր չի՞ լինում, ի՞նչ է:
Դավթի հայրն էր Առյուծ Մհերը:
Փիլիսոփա և բանաստեղծ Հովհաննես Երզնկացին աշակերտել է ժամանակի համբավավոր գիտնական Վարդան Արևելցուն:
Նեղոսի արեմտյան ափին՝ Արքաների հովտում, հին Եգիպտոսի ճարտարապետական հուշարձանների մի ամբողջ թանգարան է պահպանվել:

Շուշանն-շուշան

Երկաթի -երկաթ

Ձախորդ-ձախորդ

Առյուծ-առյուծ

Երզնկացին-Եռզնկա

Արևելցուն-արևելք

Արքաների-արքա

183. Կետերի փոխարեն պահանջվող մեծատառը կամ փոքրատառը գրի´ր:

Նրա պապը սասունցի էր ու շատ էր պատմում սասունցիների մասին։
Ուզում էր նմանվել Սասունցի Դավթին:
էպոսի վերջին հերոսը Փոքր Մհերն է:
Գրքի հերոսը մի փոքր տղա է:
«Սասունցի Դավիթ» էպոսում հիշատակվում է Պղնձե քաղաքը:
Գտածը պղնձե մատանի էր:
Կիրակոս Գանձակեցու պատմության մեջ հանդիպում է պղնձահանք կոչվող վանքը:
Ես վստահ եմ, որ Գանձասար լեռը դեռ կարդարացնի իր հպարտ անունը:
Ինչե՜ր ասես չկային՝ ոսկե անոթներ ու արձանիկներ, թանկարժեք զարդեր. դա մի իսկական գանձասար էր:
Պետրոս Առաջինը հովանավորում էր գիտությունն ու արվեստը:
Պետրոսն առաջինը հասավ կայանին:
Ալեքսանդր Մակեդոնացին գիտեր ամեն մի իրավիճակից դուրս գալու ձևը:

184. Ա և Բ խմբի բառերի տարբերությունը գտի՛ր և լրացրո՛ւ տրված նախադասությունը:

Ա. Երեխա, գրող, նավաստի, գերմանաց, խոհարարուհի, Արտակ, հայ, մարզիկ, նախագահ, նախարար:

Անձ են ցույց տալիս

Բ. Ծով, ձուկ, երկաթ, պայուսակ, այծ, փիղ. տուփ, խնձոր, սառույց, շուն, կատու, գրիչ, սեղան:

Առարկաներ են
Գոյականները բաժանվում են երկու խմբի՝ հատուկ և հասարակ:

Հինգշաբթի

17 փետրվարի

Գործնական քերականություն 5

Կատարի՛ր տրված առաջադրանքները։

Գոյականի թիվը

186. Յուրաքանչյուր շարքի չորս բառերն ի՞նչ ընդհանրություն ունեն, որ նույն շարքի մի բառը չունի:
ա) Երաշտահավեր                          բ) Մանուկներ                      գ) Հատիկներ
      դեղձանիկներ                                 երեխա                                  կապիկներ
      վագրեր                                             պատանիներ                       ձագուկներ
      առյուծներ                                        երիտասարդներ                 կանայք
      սիրամարգ                                       մարդիկ                                 տանտիկիններ

Յուրաքանչյուր շարքի չորս բառերը հոգնակի են,իսկ մեկ բառը՝ եզակի։

187. Տրված բառախմբերի տարբերությունը գտի՛ր և բառախմբերն անվանի՛ր:

Ա. Շինարար, վարպետ, գեղեցկուհի, տարի, գիրք, տետր, գազան, վանդակ:-եզակի

Բ. Շինարարներ, վարպետներ, գեղեցկուհիներ, տարիներ, գրքեր, տետրեր, գազաններ, վանդակներ:-հոգնակի

188. Բառախմբերի կազմման օրինաչափությունը գտի՛ր և Բ խումբն ինքդ լրացրո՛ւ:

Ա. Սար, հայ, կաթիլ, ուսուցիչ, մայր, մատանի, տատ, կատու, թութակ, գրպան:-եզակի
Բ. Սարեր, հայեր, կաթիլներ, ուսուցիչներ,մայրեր,մատանիներ,տատեր,կատուներ,թութակներ,գրպաններ:-հոգնակի

190. Կազմի՛ր տրված գոյականների հոգնակին: Փորձի՛ր բացատրել, թե ո՞ր բառերին է -եր վերջավորություն ավելանում, ո՞ր բառերին՝ -ներ:

Ա. Ծառ-ծառեր, ձայն-ձայներ, հոտ-հոտեր, քար-քարեր, կով-կովեր, արջ-արջեր, փունջ-փնջեր, լուր-լուրեր, բառ-բառեր, բեղ-բեղեր, հայ-հայեր, հայր-հայրեր, ցեղ-ցեղեր, սիրտ-սրտեր, գիր-գրեր, սյուն-սյուներ, պատ-պատեր, հույն-հույներ, ձու-ձվեր, սուր-սրեր, քիթ-քթեր. քույր-քուրեր, մայր-մայրեր, ձեռք-ձերքեր, ոտք-ոտքեր, տատ-տատեր, պապ-պապեր:

Այս միավանկ բառերին հոգնակիի դեպքում ավելանում է եր վերաջավորությունը։
Բ. Եղբայր-եղբայրներ, աթոռ-աթոռներ, պապիկ-պապիկներ, տատիկ-տատաիկներ, գրպան-գրպաններ, թութակ-թութակներ, եղնիկ-եղնիկներ, ոչխար-ոչխարներ, սեղան-սեղաններ, թռչուն-թռչուններ, մեքենա-մեքենաներ, բարեկամ-բարեկամներ, աշակերտ-աշակերտներ, մատյան-մատյաններ, հեռախոս-հեռախոսներ, ծաղկավաճառ-ծաղկավաճառներ. պանրագործարան-պանրագործարաններ:

Այս բազմավանկ բառերին հոգնակիի դեպքում ավելանում է ներ վեռջավորությունը։

191. Գրի՛ր, թե նախորդ առաջադրանքը կատարելիս
ա) ո՞ր բառերի մեջ երկու ն գրեցիր.-գրպաններ,սեղաններ,թռչուններ,մատյաններ, պանրագործարաններ։
բ) ո՞ր բառերի մեջ հնչյուններ փոխվեցին:

21-22․02․2022

  Առաջադրանքներ

Կրճատեք կոտորակները

12/32=12:4/32:4=3/8

18/21=18:3/21:3=6/7

10/12=10:2/12:2=5/6

10/15=10:5/15:5=2/3

8/40=8:8/40:8=1/5

8/12=8:4/12:4=2/3

16/32=16:16/32:16=1/2

9/75=9:3/75:3=3/25

25/100=25:25/100:25=1/4

6/24=6:6/24:6=1/4

52/28=52:4/28:4=13/7

36/48=36:12/48:12=3/4

63/81=63:9/81:9=7/9

• Իրար հավասա՞ր են արդյոք կոտորակները.

 17/15և15/17 ոչ

 3/8և12/32 այո

 6/7և18/21 այո

 15/20և45/40 ոչ

5/4 և10/12 ոչ

 50/250և1/5 այո

 15/20և45/43 ոչ

• Աստղանիշը  փոխարինե՛ք  այնպիսի թվանշանով,  որ  ստանաք

կանոնավոր կոտորակ

2*9/239 229/239

6*7/634 627/634

*3/43 33/43

158/1*8 158/168

անկանոն  կոտորակ

4*6/*26 436/426

*4/54 64/54

*6/66 76/66

1*7/1*8 197/188

17․02․2022

1/2

1 ամբողջ

1/8

1/10

1 ամբողջ

1/2

1/4

1/8

1/16

                             

17.02.2022

Առաջադրանքներ

1. Կարդացեք

 մեկ իներորդ մաս

 մեկ տասնութ երորդ մաս

 մեկ երկու հազարյերորդ մաս

• Գրեք թվանշաններով

ա)Մեկ հինգերորդ 1/5

բ)Մեկ տասներեքերորդ 1/10

գ)Մեկ յոթհազարերորդ 1/7000

դ)Մեկ հինգհազարերորդ 1/5000

• Միավորը բաժանված է 8,12,36,400,1001  հավասար մասերի։ Ինչպե՞ս է կոչվում  հավասար մասերից մեկը  այդ դեպքերից  յուրաքանչյուրում։

1/8 , 1/12 ,1/36,1/400,1/1001

• Ուղղանկյան   մակերեսի  ո՞ր մասն է գունավորված։

1/4

1/5

• Տրված թվերից առաջինը երկրորդի ո՞ր մասն է

ա) Րոպե և ժամ 1/60

բ)օր և շաբաթ 1/7

գ) միլիմետր և սանտիմետր 1/10

դ)կիլոգրամ և տոննա 1/1000

ե)միլիմետր և սանտիմետր 1/10

6․ Քանի րոպե է

ա) կես ժամը 1/2ժ =30ր

բ)քառորդ ժամը 1/4ժ =20ր

 ժամը 60։12=5ր

 ժամը 60։5=12ր

7․ Անոթում տեղավորվում է 600գ ջուր։ Այդ անոթի ո՞ր մասը պետք է լցնել, որպեսզի նրա մեջ լինի 150գ ջուր։

600։150=4     ¾

17.02.2022

Առաջադրանքներ

1. Պատկերներից յուրաքանչյուրի  վրա  նշված մասն արտահայտիր թվերով։

1/9

ա)

բ)

1/5

1/6

գ)

դ)

1/10

ե)

1/9

Թվի մաս գտնելը

Օրինակ՝ 36-ի   -րդ մասը կլինի՝

36։6=6

• Գտիր թվի նշված մասը։

160-ի   -րդ մասը 160:4=40

250-ի   -րդ մասը 250:5=50

3000-ի   -րդ մասը 3000:10=300

180-ի   -րդ մասը 180:9=20

• Հաշվիր։

245 կգ-ի  -րդ մասը 245:5=49կիլոգրամ

24 ժ-ի    -րդ մասը 24:4=6ժամ

210 դրամի   -րդ մասը 210:7=30դրամ

• Արտահայտիր նշված միավորներով։

  1/6ժ=60։6=10  ր

 1/5 կմ =1000:5=200 մ

 1/12 օր = 24:12=2ժ

 1/4 տ = 12:4=3ամիս

 1/10 ց = 100:10=10կգ

  1/20մ =100:20=5  սմ

Թեմա՝ Ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկ և ամենամեծ ընդհանուր բաժանարար

(16,24)=8 [16,24]=48

(19 , 5)=1 [19,5]=95

(25 , 45)=5 [25,5]=450

(14 , 28)=14 [14,28]=28

(36 , 4)=4 [36,4]=36

(105 , 25)=5 [105,25]=525

(15 , 65)=5 [15,65]=195

(28 , 20)=4 [28,20]=140

(6 , 11)=1 [6,11]=66

(4 , 31)=1 [4,31]=124

(67 , 27)=1 [67,27]=1809

(27 , 81)=27 [27,81]=81

(35 , 100)=5 [35,100]=700

(25 , 200)=25 [25,200]=200

(450 , 900)=450 [450,900]=900

(62 , 12)=2 [62,12]=372

(42 , 62)=2 [42,62]=744

(16 , 36)=4 [16,36]=144

Անհրաժեշտության դեպքում թվերը պարզ արտադրիչների
վերլուծելով գտեք նրանց ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը և գտեք նաև նրանց ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարը։

(25 , 35)=5 [25,35]=350

(18 , 36)=18 [18,36]=36

(10 , 50)=10 [10,50]=50

(7 , 11)=1 [7,11]=77

(4 , 18)=2 [4,18]=36

(15 , 60)=15 [15,60]=60

(3 , 17)=1 [3,17]=17

(4 և 24)=4 [4,24]=24

(33 , 11)=11 [33,11]=33

(14 , 42)=14 [14,42]=42

(19 , 38)=1 [19,38]=38

(12 , 28)=4 [12,28]=84

(30 , 35)=5 [30,35]=210

(56 և 18)=2 [56,18]=504

(9 , 7)=1 [9,7]=63

Անհրաժեշտության դեպքում թվերը պարզ արտադրիչների
վերլուծելով գտեք նրանց ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը:

[16 , 36]=144

[24 , 48]=48

[3 , 7]=21

[16 , 84]=672

[15 , 75]=75

[9 , 11]=99

[13 , 7]=91

[19 , 3]=57

[17 , 6]=102

[17 , 34]=34

[3 , 39]=39

[11 , 88]=88

[7 , 21]=21

[56 , 104]=728

[24 , 64]=192

[32 , 16]=32

[45 , 25]=225

[45 , 90]=90

[36 , 24]=72

[16 , 84]=336

[32 , 100]=3200

[30 , 36]=180

[50 , 40]=200

Անհրաժեշտության դեպքում թվերը պարզ արտադրիչների
վերլուծելով գտեք նրանց ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարը։

(16 , 36)=4

(24 , 48)=24

(3 , 7)=1

(16 , 84)=4

(15 , 75)=15

(9 , 11)=1

(13 , 7)=1

(19 , 3)=1

(17 , 6)=1

(17 , 34)=17

(3 , 39)=3

(11 , 88)=11

(7 , 21)=7

(56 , 104)=8

(24 , 64)=8

(32 և 16)=16

(45 և 25)=5

(45 և 90)=45

(36 և 24)=12

(16 և 84)=4

(32 և 100)=4

(100 և 75)=25

(30 և 36)=6

(50 և 40)=10

Ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը

15 և 9

24 և 15

36 և 6

5 և 11

4 և 18

21 և 33

44 և 55

24 և 56

12 և 62

4 և 180

56 և 5

156 և 32

64 և 32

13 և 19

5 և 26

6 և 66

8 և 28

• [36 և 12]=72
• [4 և 80]=160
• [15 և 40]=120
• [9 և 5]=45
• [25 և 35]=350
• [25 և 45]=225
• [4 և 5]=20
• [3  և 13]=39
• [5 և 20]=40
• [18 և 27]=54
• [15 և 30]=60
• [16 և 4]=32
• [12 և 15]=60
• [18 և 10]=180
• [6 և 12]=24
• [15 և 6]=30
• [2 և 44]=88
• [15 և 65]=195
• [4 և 240]=480
• [3 և 19]=57
• [7 և 17]=119
• [3 և 7]=21
• [4 և 11]=44
• [25 և 75]=150
• [18 և 72]=144
• [24 և 18]=72
• [3 և 7]=21
• [9 և 11]=99
• [260 և 13]=520
• [100 և 30]=300
• [13 և 390]=780
• [81 և 27]=162
• [100 և 32]=3200
• [24 և 60]=120
• [35 և 60]=420
• [15 և 50]=150
• [4 և 170]=340
• [27 և 63]=189
• [600  և 400]=1200